Świadectwo w sztuce – Józef Szajna

Wernisaż: 16 września 2022 r., godz. 17:00; wystawa dostępna w dniach 16 września-25 listopada 2022 r. w godzinach otwarcia Galerii.
Galeria Huta Sztuki, os. Złotego Wieku 14.

Galeria Huta Sztuki zaprasza na jubileuszową wystawę w rocznicę 100 urodzin Józefa Szajny (13.03.1922 –24.06.2008) – malarza, scenografa, reżysera, teoretyka teatru, twórcy autorskich, nowatorskich spektakli.

Był z pokolenia artystów naznaczonych wojną, więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych KL Auschwitz i KL Buchenwald. Artystą, którego twórczość, choć przyszło mu tworzyć w trudnych czasach miała w sobie siłę, plastyczną wizję i moc uwodzenia obrazem.

Od początku swojej kariery zawodowej był związany z Krakowem. Studiował w krakowskiej ASP, dyplom z grafiki otrzymując w 1952 roku, zaś dyplom ze scenografii w 1953 roku. Po studiach związał się z Nową Hutą i tu tworzył, wraz z Krystyną Skuszanką i Jerzym Krasowskim, nowy teatr - Teatr Ludowy, który stał się jedną z najciekawszych scen w kraju. W latach 1955 - 1966 był dyrektorem i scenografem, · a w latach 1966 -1971 tworzył scenografie do spektakli w Teatrze Starym. Był twórcą i dyrektorem Centrum Sztuki Studio Teatr Galeria w Warszawie, profesorem warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.(PAP).

Szajna sam określał, że okres, który spędził w Nowej Hucie, jest jednym z synonimów jego młodości, czasem eksperymentów twórczych. Artystyczny prowokator, wprowadzający do swojej sztuki elementy wręcz surrealistyczne, rozpoczynający od studiów graficznych na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, jak sam mówił tylnymi drzwiami „wszedł” do teatru, tworząc zaskakujące dla widza rozwiązania. Jego innowacje teatralne spotykały się z uznaniem odbiorców wielu polskich miast: Opola, Krakowa, Katowic, Warszawy czy Wrocławia, ale także jego nazwisko były bardzo dobrze znane poza granicami kraju. Scena Szajny to gra znaczeń i przekształcanie znaków. Człowiek w jego sztuce, przedstawiany nierzadko jako kaleki, zostaje uprzedmiotowiony, natomiast rzeczy zostają poddane personifikacji. Takie zabiegi prowadzą do konkluzji, poprzez którą artysta sugeruje, w jak fatalnej kondycji jest świat, w którym przyszło żyć jego pokoleniu – pokoleniu ofiar wojennych i terroru obozów koncentracyjnych. Jego prace, scenografie to bardzo osobisty język artystyczny oparty na kubistycznych, mocnych formach przestrzennych i abstrakcyjnych bryłach, to "archipelagi psychik ludzkich", jak mówił o nich sam autor.

Malarstwo Szajny to mozaika wielu kierunków w sztuce, połączenie elementów abstrakcyjnych z rozważaniem nad zastanym światem. Jednym z ważnych tematów artysty był tłum, który pojawiał się w jego twórczości od lat 70. Przedstawianie roje owadów symbolizowały instynkt przetrwania w środowisku, pęd jednostki w świecie wchodzącym na nowe tory. Ściany z butów, elementy związane z życiem obozowym są kompozycją tego, co przeżył człowiek wieku XX oraz jakie myśli go frapowały. Szajna w swojej sztuce wykorzystywał stałe rekwizyty: drabiny, makiety czy taczki, co w teorii jest określane wręcz definicją szajnizmu.

Wystawa Świadectwo w sztuce – Józef Szajna prezentowana w Galerii Huta Sztuki to przedstawianie dorobku artysty z różnych okresów twórczości. Wystawa podzielona jest na trzy części: w pierwszej koncentrujemy się na pracach plastycznych i instalacjach przestrzennych. W drugiej nasza uwagę skupiają projekty scenografii i fotograficzne zapisy spektakli. W części trzeciej zaprezentujemy archiwalne nagranie min.  z ostatniego spotkania Józefa Szajny z publicznością, które miało miejsce w Ośrodku Kultury Norwida w 2007 roku., który jest osobistym podsumowaniem drogi artystycznej artysty. Jednym z elementów towarzyszącym wystawie będzie prezentowany w naszym kinie „Sfinks” archiwalny spektakl Akropolis w reżyserii Jerzego Grotowskiego ze scenografią Józefa Szajny z 1962 roku.

Rocznica 100 urodzin to odpowiedni czas na przypomnienie, kim był i jakie ślady pozostawił w historii sztuki, historii teatru Józef Szajna.

Partnerzy: Miasto Kraków, Instytut Teatralny im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie.

Szczegółowe informacje:
Galeria Huta Sztuki
Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida
os. Górali 5, 31-953 Kraków
tel: 12 644 27 65 (w. 34/25)
b.solecka@okn.edu.pl
hutasztuki@okn.edu.pl